نحوه گروه بندی : 

دانش آموزان به گروه های ۵ یا ۶ نفری تقسیم میشوند 

هر گروه یک سرگروه و یک همیار سرگروه دارد 

اسامی اعضای گروه با سلیقه خودشان روی میز چیده میشود (قبل از شروع درس ) 

کل فرایند کلاس از جمله پرسش کلاسی . بحث و تبادل نظر و روخوانی و شعر خوانی به صورت قرعه کشی انجام میشود که برای دانش آموزان بسیار مهیج و انگیزشی میباشد 

هر گروه که منظم تر و منسجم تر و هماهنگ تر باشد نیز تشویق میشوند و نمره ی تشویقی میگیرند

جشنوارۀ نوجوان خوارزمی در رشتۀ زبان وادبیات فارسی در سه بخش  به شرح زیر برگزار می شود.

 بخش نخست :تصویرخوانی (بین7- 13سطر)

1) ابتدا دانش آموز عنوانی کوتاه، مناسب وزیبا برای تصویر انتخاب می کند. 2)توجه به جزئیات:  در این مرحله دانش آموز هرآنچه را که از برون تصویر مشاهده می کند وهرآنچه را که از درون تصویر (پس زمینۀ تصویر) می بیند ومخیل می کند، در قالب یک یا دوبند به صورت انشایی وکاملاً آزاد وخلاقانه وباتوجه به ارتباط عناصر وپیکرۀ تصویر وبدون توجه به ساختار کتاب(مقدمه، بدنه ونتیجه) می نویسد. (بین 5- 8 سطر)

3) پیام تصویر: در این مرحله دانش آموز پیام ویا پیام هایی که از تصویر برداشت می کنددریک بند( بین 2- 5 سطر ) می نویسد.

بخش دوم: نگارش (مجموع بین 15- 20 سطر)

1) ابتدا دانش آموز از تصویر ارائه شده، یک موضوع کلی» انتخاب می کند. 2) دانش آموز برای موضوع انتخابی خود،به روش بارش مغزی ، با توجه به تصویر(  برونه و درونۀ تصویر) معناسازی  وخوشه سازی می کند.

3) نوشتن بند مقدمه: دانش آموز - آن چه که قرار است در بند تنه بنویسد-  یعنی بخش از خوشه سازی ها و معناسازی ها را در بند مقدمه ،معرفی کلی می کند. در واقع دانش آموز ، در این بخش ،مقدمۀ متن خود را می نویسد. به بیان دیگر نویسنده ؛ بخش مقدمه را به معرفی موضوع و بیان ایدۀ اصلی خود از موضوع اختصاص می دهد.می توان گفت ؛ نویسنده  در بند مقدمه طرز تفکر وبرداشت خود را از موضوع می نویسد.( بین 2- 5 سطر)

4) نوشتن بند تنه/بدنه: بند تنه بخش اصلی نوشته است.دراین بخش نیازی نیست که دانش آموز هر آنچه در تصویر می بیند؛ تمام اجزا را را بنویسد.زیرا مشاهدات خودرا از تمام اجزا وعناصر در بخش تصویرخوانی (توجه به جزئیات) نوشته است.آنچه ارزش دارد؛این است که دانش آموز، آن سه یا چهار مورد را که از تصویر،معناسازی کلی انجام داده است ودر واقع بخش یا بخش هایی ازتصویر ،ریز موضوع نوشته اش  در بند های تنه  قرار گرفته است؛ در بند بدنه به صورت جملۀ موضوع  می نویسد وجملات موضوع را رابا شرح، تفسیر، توضیح، دلیل وتأیید و. تقویت ،پشتیبانی و حمایت می کند.    در واقع هریک از معناسازی کلی ، موضوع نوشتۀ فرد در بخش تنه  خواهد بود.به طور مثال اگر دانش آموزی  یک موضوع کلی انتخابی از تصویر را ،چهار واژه خوشه سازی و معناسازی کرده باشد، هریک از آن واژه ها؛ موضوع یک بند در بخش بدنه خواهد بود.(بین9- 13سطر)

5) بند نتیجه: آخرین بخش نوشتۀ دانش آموز ،بند نتیجه است. در این مرحله دانش آموز می بایست از نوشته اش جمع بندی تأثیرگذار وتفکر برانگیز داشته باشد. متن تولیدی فرد در پایان  می بایست فرجام خوش،تفکربرانگیزوتأثیرگذار باشد.(2- 4 سطر)

بخش سوم: خوانش،دانش آموز فقط بخش نگارش را اجرای خوانش داشته باشدو نیازی نیست که بخش اول نوشته (تصویرنویسی= انتخاب عنوان،توجه به جزئیات وپیام را) بخواند.

ناظرتخصصی کشوری جشنواره نوجوان خوارزمی تهیه و تنظیم: شهبازی

ای جانا کجایی بی تو بی جان گشته ام 

در میان این همه غوغا پرپر گشته ام 

جان من دلتنگ رویای بزرگی گشته است 

مثل اینکه همدم و هم درد دریا گشته است 

ای تو ای جانا بیا کین دل پریشان گشته است 

این دل پردرد ما دلتنگ مادر گشته است 

ای تو ای زیباترین رویای من 

عشق تو زیباترین آواز من 

ای تو ای خواننده ی عشق و پری 

ای سراینده سرود مادری 

عاشقم در عشق تو دیرینه ام 

عاشقم از عشق تو سرزنده ام

با تشکر از دانش آموز خوبم زهرا ارجمند 

بیت : به هر سطر  از یک شعر بیت می گویند .

نکته : کوچکترین واحد شعر یک بیت است .

مصراع ( مصرَع ) : هر بیت از دو قسمت تشکیل شده است که هر قسمت یک مصراع نام دارد .

نکته : کمترین مقدار سخن آهنگین را مصراع می نامند .

مثال :  

بشنو این نی چون شکایت می کند    از جــدایی ها حــکایـت مـی کند  

قافیه : به کلمات غیر تکراری گفته می شود که در پایان بیت ها و مصراع ها می آیند ، بطوری که یک یا چند حرف آخر آنها با هم مشترک است .

نکته : حرف یا حروفی که در کلمات قافیه مشترک می آیند  حروف قافیه نام دارند .

مثال :

 آتـش عشـق است کانـدر نی فتــاد   جـوشش عشـق است کانـدر مـی فتـاد  نکته: اگر دو کلمه قافیه در تلفظ یکسان ، ولی در معنی متفاوت باشند قافیه درست است .

مثال:

آتش است این بانگ نای ونیست باد   هـر کـه این آتـش نـدارد نیـست بـاد    توضیح : این بیت دارای دو قافیه است که هر دو کلمه قافیه از نظر شکل ظاهری با هم یکسان هستند امّا از جهت معنی با هم فرق دارند . بطوری که نیست در مصراع اول فعل و در مصراع دوم اسم می باشد و کلمه باد در مصراع اوّل اسم ، امّا در مصراع دوم فعل دعا است .  

قافیه میانی : گاهی برای غنی تر کردن موسیقی شعر علاوه بر قافیه پایانی ، قافیه ای در میان مصراع می آید که به آن قافیه میانی گویند .

مثال :            

ملکا ذکر تو گویم که تـو پـاکی و خـدایی.                                                  نروم جز به همـان ره که تـوام راه نمـایی                  

 ردیف : کلمات یا کلماتی است که بعد از قافیه در پایان مصراع ها و ابیات می آیند و عیناً از نظر لفظ و معنی یکسان می باشند .

مثال :            

برق با شوقم شـراری بیش نیـست          شعله ، طفل نی سـواری بیش نیست یاد آوری : اگر دو کلمه پایان مصراع ها یا ابیات در تلفظ یکسان امّا در معنی متفاوت باشند ، ردیف به حساب نمی آیند بلکه قافیه هستند .

 مثال :            

خــرامـان بشـــد ســـوی آب روان          چنـان چـون شـده ، بـاز جـوید روان توضیح : دو کلمه روان بیت بالا قافیه اند زیرا کلمهروان در مصراع اول به معنی روح و جان آمده است .

نکته : آوردن ردیف در شعر اجباری نیست امّا اگر شاعر بخواهد از ردیف استفاده کند بلافاصله آن را بعد از قافیه می آورد .

نکته: آوردن قافیه در شعر سنتی اجباری است ولی در شعر نو (نیمایی) جایگاه خاصی ندارد .

وزن شعر فارسی : آهنگی که ازشنیدن مصراع های یک شعر در گوش ، احساس می شود وزن نام دارد .                     

تخلّص : نام شعری شاعر است که در ابیات پایانی شعر خود می آورد .

نکته : تخلّص بیشتر در قالب شعری غزل و قصیده کاربرد دارد .

مثال:  

درشمار ار چه نیاورد کـسی حافظ را     شکر کان محنت بی حد وشمارآخرشد